Uroczystość wręczenia nagród naukowych Wydziałów Polskiej Akademii Nauk
W dniu 14 grudnia 2017 roku w Pałacu Staszica w Warszawie odbyła się uroczystość wręczenia nagród naukowych Wydziałów Polskiej Akademii Nauk.
Wydział II Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN w 2017 roku przyznał następujące nagrody naukowe i wyróżnienia:
Nagroda
dla Zespołu Naukowego z Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN:
Prof. dr. hab. Andrzeja Dziembowskiego, Dr. hab. Rafała Tomeckiego, Dr Anny Łabno, Dr Katarzyny Kalisiak, Dr Teresy Szczepińskiej, lek. med. Tomasza Kulińskiego
za cykl prac pt.
„Rola rybonukleaz w regulacji degradacji, obróbki kontroli jakości RNA w jądrze i cytoplazmie komórek ludzkich”.
Autorzy tych prac wyjaśnili związek mutacji w genie hDIS3 kodującym podjednostkę nukleolityczną jądrowego egzosomu z patogenezą szpiczaka mnogiego - choroby nowotworowej układu krwiotwórczego. Zaproponowali także nowatorski sposób selektywnej eliminacji komórek posiadających dysfunkcjonalny egzosom, co może dać podstawę nowej strategii terapii. Inne przedstawione osiągnięcia to poznanie roli cytoplazmatycznej rybonukleazy DIS3L2, związanej z zespołem Perlmana, w kontroli niekodujących RNA oraz roli endorybonukleazy hUTP24 w tworzeniu końca 5’ 18S rRNA. Nagrodzone prace wnoszą znaczący wkład w lepsze zrozumienie ważnych aspektów metabolizmu RNA u ludzi i wprowadzają do badań zespołu prof. Dziembowskiego bardzo wyraźny nurt biomedyczny.
Nagroda
dla Zespołu Naukowego z Instytutu Paleobiologii im. Romana Kozłowskiego PAN:
Dr Katarzyny Frankowiak i Prof. dr. hab. Jarosława Stolarskiego
za pracę pt.
„Photosymbiosis and the expansion of shallow-water corals”.
Autorzy tej pracy nowatorskimi metodami dowodzą, że zjawisko symbiozy pomiędzy koralowcami i glonami (zooksantellami) umożliwiające wzrost koralowców w ubogich w pokarm organiczny prześwietlonych wodach płytkiego litoralu morskiego rozpoczęło się ponad 200 milionów lat wcześniej, niż do tej pory sądzono.
Wyróżnienie
dla Zespołu Naukowego z Instytutu Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN:
Prof. dr hab. Ewy Sikory, Dr hab. Anny Bielak - Żmijewskiej, Dr hab. Grażyny Mosieniak, Dr Małgorzaty Piechoty
za cykl prac pt.
„Reaktywne formy tlenu i uszkodzenia dwuniciowego DNA w starzeniu komórkowym - przełamywanie paradygmatów”.
Wyróżnione badania dotyczą procesów starzenia się komórek i stanowią ważny wkład w zrozumienie różnorodności mechanizmów tego procesu w różnych typach komórek. W odróżnieniu od większości badań tego typu, wykonywanych na modelach fibroblastów, zespół kierowany przez prof. dr hab. Ewę Sikorę przeprowadził cykl badań wykorzystując komórki mięśni gładkich i komórki nowotworowe. Najciekawszym osiągnięciem tego cyklu prac było stwierdzenie, że przyjmowane dotychczas powszechnie panujące poglądy na temat roli reaktywnych form tlenu i uszkodzeń dwuniciowego DNA w starzeniu komórkowym, oparte na badaniach fibroblastów, mogą nie być prawdziwe w innych typach komórek.
Wyróżnienie
dla Zespołu Naukowego z Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie:
Dr hab. n. wet. Izabeli Wocławek - Potockiej, prof. IRZiBŻ, Dr inż. Ilony Kowalczyk - Zięby, Dr n. med. Doroty Boruszewskiej, Mgr inż. Emilii Sinderewicz –
za cykl prac pt.
„Udział kwasu lizofosfatydowego (LPA) w regulacji funkcji rozrodczych krowy i człowieka”.
W wyróżnionych pracach przedstawiono w kompleksowy sposób, na przykładzie bydła, szeroką rolę kwasu lizofosfatydowego (LPA) w oogenezie i wczesnym rozwoju zarodkowym ssaków, w tym interakcji zarodek-matka. Wykazano m.in., że LPA wpływa na syntezę prostaglandyn w komórkach lutealnych ciałka żółtego oraz, że jego synteza zachodzi w jajowodzie, komórkach wzgórka jajonośnego i oocytach. Ważnym uzupełnieniem tych dokonań było wykazanie, że ekspresja receptorów LPA może mieć związek z dynamiką rozwoju nowotworu błony śluzowej macicy u kobiet. Przedstawione do wyróżnienia osiągnięcie jest oryginalnym dokonaniem, istotnie poszerzającym wiedzę z zakresu molekularnych mechanizmów funkcjonowania jajnika i przedimplantacyjnego rozwoju zarodków ssaków.
Wyróżnienie
dla Zespołu Naukowego:
Prof. dr hab. Małgorzaty Jędryczki i Dr Joanny Kaczmarek z Instytutu Genetyki Roślin PAN w Poznaniu, Dr hab. Idalii Kasprzyk z Uniwersytetu Rzeszowskiego, Dr hab. Agnieszki Grinn – Gofroń z Uniwersytetu Szczecińskiego, Dr Magdaleny Sadyś z Rothamsted Research, Mgr. Andrzeja Brachaczka z Dupont Poland / Innvigo Sp. z o.o.
za cykl prac pt.
„Opracowanie narzędzi aerobiologicznych do ochrony zdrowotności roślin i zdrowia ludzi”.
Wyróżniony cykl prac dotyczy biologii i ekologii grzybów chorobotwórczych, sezonowej dynamiki stężenia w powietrzu zarodników grzybów pasożytniczych dla roślin i alergennych dla człowieka, uwzględniając potrzebę optymalizacji stosowania środków grzybobójczych. W pracach zastosowano połączenie tradycyjnie stosowanych technik mikroskopii świetlnej oraz ilościowego PCR. Wykorzystano sondy znakowane fluorescencyjnie oraz startery gatunkowo specyficzne i genowo specyficzne dla genów wirulencji. Wyniki tych badań mają znaczenie poznawcze i praktyczne.
Wyróżnienie
dla Zespołu Naukowego z Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN w Poznaniu:
Prof. dr. hab. Piotra Ilnickiego i Prof. dr. hab. Lecha Szajdaka
za 2 wybitne monografie naukowe opublikowane przez prestiżowe wydawnictwa pt.
„Bioactive Compounds in Agriculture Soils” i „Zanikanie torfowisk”
Pierwsza z wyróżnionych monografii została wydana pod redakcją prof. Lecha Szajdaka w wydawnictwie Springer, gdzie jest On autorem lub współautorem 10 spośród 12 rozdziałów. Pozostali autorzy to wybitni specjaliści zagraniczni i krajowi. Przedstawiono wpływ zróżnicowanych, wieloletnich systemów upraw rolniczych na zawartość substancji biologicznie czynnych oraz zależność między strukturą związków chemicznych i ich wpływem na właściwości chemiczne i fizykochemiczne, a także udział w procesach glebowych. Znaczący udział w monografii ma ukazanie funkcji różnych elementów krajobrazu rolniczego w przemieszczaniu się wodami gruntowymi substancji chemicznych między ekosystemami. Druga monografia autorstwa prof. P. Ilnickiego i prof. L. Szajdaka prezentuje najnowszą wiedzę i dane pomiarowe na temat niezauważalnych przy makroskopowych obserwacjach procesów biologicznych, chemicznych i fizycznych powodujących stopniowe zanikanie torfowisk w Polsce. Monografię wydało Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Medale im. Michała Oczapowskiego w 2017 roku zostały przyznane następującym osobom:
Prof. dr hab. Dorota Jamroz z Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu - za wybitny wkład w rozwój fizjologii żywienia zwierząt;
Prof. dr hab. Zygmunt Litwińczuk z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie - za wybitny wkład w rozwój biologii i hodowli zwierząt;
Prof. dr hab. Stefan Malepszy, członek rzeczywisty PAN, ze Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie - za wybitny wkład w rozwój genetyki i biotechnologii roślin;
Prof. dr hab. Jerzy Puchalski z PAN Ogrodu Botanicznego - Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN w Powsinie - za wybitny wkład w rozwój ochrony zasobów genowych roślin.
Relację z uroczystości, informacje o nagrodzonych oraz zdjęcia można zobaczyć na stronie:
https://informacje.pan.pl/index.php/serwis-media/1945-przyznano-tegoroczne-nagrody-wydzialowe-pan
oraz
http://www.naukaonline.pl/news/item/4335-pan-nagradza-2017
Wydział II Nauk Biologicznych i Rolniczych PAN przekazuje wszystkim laureatom serdeczne gratulacje.