Nagrody naukowe Wydziału
Prof. dr hab. Robert Moszyński (Wydział Chemiczny, Uniwersytet Warszawski) Laureat Nagrody Naukowej im. Marii Sklodowskiej-Curie w dziedzinie chemii za cykl prac opisujących potwierdzone doświadczalnie teoretycznie przewidzenie fundamentalnych procesów fizycznych i elementarnych reakcji chemicznych zachodzących w ultraniskich temperaturach.
Prof. dr hab. Robert Moszyński opracował teoretyczny model oddziaływania atomów strontu w stanach wzbudzonych. Zastosowanie rozwiniętej przez niego teorii umożliwiło stworzenie efektywnych metod chłodzenia cząsteczek strontu do temperatur rzędu kilku mikrokelwinów. W tak niskich temperaturach udało zaobserwować szereg fundamentalnych procesów fizycznych i chemicznych, które nie były obserwowane, a nawet przewidywane, wcześniej. W szczególności, obliczenia ab initio metodami chemii kwantowej wykorzystujące teorie prof. Moszyńskiego pozwoliły przewidzieć anomalnie duże rozszczepienia poziomów energetycznych w słabym polu magnetycznym, podwójnie wzbronione przejścia molekularne, czy też fotofragmentację cząsteczek strontu w stanie podstawowym z pełną kontrolą końcowego stanu kwantowego. Przewidywania teoretyczne prof. Moszyńskiego zostały potwierdzone przez bardzo zaawansowane eksperymenty wykonane w Uniwersytecie Columbia w Nowym Jorku (w laboratorium prof. Tanyi Zelevinsky).
Dr hab. inż. Łukasz Albrecht (Wydział Chemiczny, Politechnika Łódzka) – Laureat Nagrody Naukowej im. Włodzimierza Kołosa Wydziału III PAN za cykl prac dotyczący rozwoju nowych organokatalitycznych strategii syntezy związków biologicznie ważnych.
Synteza związków biologicznie aktywnych oraz ich analogów od wielu lat jest przedmiotem intensywnych badań. Szczególne znaczenie mają reakcje enancjoróżnicujące, w których prochiralne substraty przekształcane są w enancjomerycznie wzbogacone produkty docelowe pod kontrolą katalizatorów wyposażonych w nośniki chiralności. W nagrodzonym cyklu prac dr hab. Łukasz Albrecht wykazał możliwość wykorzystania chiralnych katalizatorów organicznych w syntezie związków biologicznie ważnych o strukturze α aminofosfonianów, α-metylideno-δ-laktonów, pochodnych furanu, α,α-dipodstawionych α-aminokwasów, spirocyklicznych tetrahydrotiofenów oraz benzotiofenów. Zastosowane podejścia wykorzystują chiralne aminy oraz pochodne alkaloidów kory chinowej jako katalizatory reakcji umożliwiające ich realizację w sposób stereokontrolowany. Opracowane metodologie syntetyczne charakteryzują się wysoką efektywnością chemiczną i dają dostęp do produktów docelowych w sposób wysoce stereoselektywny w oparciu o nieklasyczne sposoby aktywacji związków organicznych.
Dr hab. Piotr Sułkowski (Wydział Fizyki, Uniwersytet Warszawski) Laureat Nagrody Naukowej im. Stefana Pieńkowskiego Wydziału III PAN za cykl prac poświęconych badaniu ścisłych rozwiązań w fizyce teoretycznej związanych z zagadnieniem kwantyzacji
Nagrodzone prace dr. hab. Piotra Sułkowskiego poświęcone są badaniu ścisłych rozwiązań w fizyce teoretycznej związanych z zagadnieniem kwantyzacji. W ramach nagrodzonego osiągnięcia odkrył on nową klasę obiektów – krzywych algebraicznych – które nazwane zostały klasycznymi oraz kwantowymi super-wielomianami-A, oraz scharakteryzował ich własności, m.in. wykazując ich związki z trójwymiarowymi supersymetrycznymi teoriami pola oraz z teorią Cherna-Simonsa. Ponadto Piotr Sułkowski sformułował nowy schemat kwantyzacji, oparty o teorię macierzy losowych i formalizm topologicznych rekurencji.
Dr Michał Jakubowicz (Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) Laureat Nagrody Naukowej im. Ignacego Domeyki Wydziału III PAN za cykl prac opisujących badanie unikalnych systemów wpływów hydrotermalnych i wysięków metanu na dnie dawnych mórz i oceanów.
Nagrodzony przez kapitułę Nagrody Naukowej im. Ignacego Demeyki cykl prac poruszał kwestie składu gatunkowego, struktury troficznej i sukcesji kolonizacji, a także pochodzenia i dróg migracji roztworów w obrębie kopalnych, środkowodewońskich wysięków metanu i wypływów hydrotermalnych grzbietu Hamar Laghdad w południowym Maroku. Grzbiet ten jednym z najbardziej znanych miejsc występowania paleozoicznych wypływów fluidów, których działalność doprowadziła do powstania spektakularnych, dochodzących do 50 m wysokości stożkowatych kopców mułowych. Badania prowadzone przez dra Jakubowicza i jego współpracowników, prof. Zdzisława Bełkę, prof. Błażeja Berkowskiego i dr Jolantę Dopieralską w znacznej mierze przyczyniły się do poznania paleoekologii dewońskich podmorskich źródeł obszaru Hamar Laghdad, w tym – paleoekologii nietypowych, jednogatunkowych zespołów oportunistycznych koralowców Rugosa, genezy struktur mikrobialnych z rodzaju Frutexites, paleoekologii zespołów koralowcowo-liliowcowych porastających strop podmorskiej pustki skalnej, a także, poprzez wykorzystanie pionierskich metod geochemicznych, do wyjaśnienia pochodzenia i dróg migracji roztworów wypływających w obrębie wysięku metanu we wschodniej części grzbietu Hamar Laghdad. Poświęcone tym zagadnieniom prace zostały opublikowane w prestiżowych geologicznych czasopismach "Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology", "Facies", "Geochimica et Cosmochimica Acta", a także "Geology", które od dziewięciu lat stanowi najwyżej oceniane czasopismo geologiczne według bazy Journal Citation Reports.
Dr hab. Adam Osękowski (Wydział Matematyki, Informatyki i Mechaniki, Uniwersytet Warszawski) Laureat Nagrody Naukowej im. Wacława Sierpińskiego Wydziału III PAN za cykl prac z pogranicza analizy harmonicznej i rachunku prawdopodobieństwa, dotyczących m.in. nierówności martyngałowych i nierówności dla całek stochastycznych.
Cykl prac dr hab. Adama Osękowskiego koncentruje się wokół optymalnych bądź sub-optymalnych oszacowań w rachunku prawdopodobieństwa, ze szczególnym uwzględnieniem teorii martyngałów (szczególnej klasy procesów) i całek stochastycznych. Badania w tym kierunku często motywowane są naturalnymi problemami z innych działów matematyki. Przykładowo, w wielu zagadnieniach analizy harmonicznej efektywne podejście polega na rozważeniu odpowiedniej dyskretnej wersji danego problemu, a następnie na udowodnieniu i użyciu właściwej nierówności probabilistycznej. Rozumowania tego typu są z powodzeniem stosowane już od ponad osiemdziesięciu lat, ciągły postęp dokonuje się m.in. dzięki rozwojowi technik martyngałowych.
Wśród wielu przykładowych zastosowań, prace dr hab. Adama Osękowskiego zawierają rozważania dotyczące transformat Hilberta oraz Riesza, podstawowych operatorów singularnych Calderóna-Zygmunda, a także znacznie szerszej klasy mnożników Fourierowskich. Na szczególną uwagę zasługują oszacowania dla operatora Beurlinga-Ahlforsa, kluczowego obiektu w teorii tzw. przekształceń kwazikonforemnych na płaszczyźnie zespolonej. Wskazują one na nieoczekiwane i głębokie związki pomiędzy teorią martyngałów a geometryczną teorią funkcji, co w konsekwencji prowadzi do dalszych interesujących pytań w obu dziedzinach.
Od lewej: Prezes Polskiej Akademii Nauk Prof. dr hab. Jerzy Duszyński, czł. koresp. PAN, Wiceprezes Polskiej Akademii Nauk Prof. dr hab. Paweł Rowiński, czł. koresp. PAN, Dr hab. Adam Osękowski (laureat Nagrody Naukowej im. Wacława Sierpińskiego), Dziekan Wydziału III PAN, czł. rzecz PAN Prof. dr hab. Roman Micnas, Dr hab. Piotr Sułkowski (laureat Nagrody Naukowej im. Stefana Pieńkowskiego), Dr hab. inż. Łukasz Albrecht (laureat Nagrody Naukowej im. Włodzimierza Kołosa)