Instytucja PAN

W okresie 6 miesięcy polskiej prezydencji w Radzie UE, temat zaburzeń komunikacyjnych u dzieci w krajach Unii, potrzeby ich wczesnego wykrywania i leczenia w celu wyrównywania szans edukacyjnych, społecznych i ekonomicznych dzieci dotkniętych dysfunkcjami, stał się jednym z ważniejszych zagadnień z obszaru zdrowia publicznego, omawianych w ramach Priorytetu „Zmniejszanie różnic w zdrowiu społeczeństw Europy".

Priorytet został zgłoszony przez prof. dr hab. Henryka Skarżyńskiego przewodniczącego Komitetu Nauk Klinicznych Wydziału Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk
i był koordynowany przez zespół Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu we współpracy z Departamentem Matki i Dziecka Ministerstwa Zdrowia. W działaniach merytorycznych związanych z priorytetem uczestniczyli również: Katedra i Klinika Okulistyczna Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, grono licznych ekspertów międzynarodowych i krajowych, a także Komisja Patofizjologii Słuchu, Mowy i Zaburzeń Komunikacyjnych Komitetu Nauk Klinicznych PAN oraz Zarządy Sekcji Audiologicznej i Foniatrycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów, Chirurgów Głowy i Szyi.

W ramach działań związanych z priorytetem polskiej prezydencji, miały miejsce znaczące wydarzenia, w których aktywny udział brali przedstawiciele Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu oraz współpracujący polscy i europejscy eksperci. Swoje wystąpienia mieli m.in. podczas Nieformalnego Spotkania Ministrów Zdrowia UE w lipcu 2011 r. w Sopocie oraz Konferencji Ministerialnej w listopadzie w Poznaniu. Ważne dla prac, których celem było uzgodnienie stanowisk krajów członkowskich w sprawie konkluzji Rady UE, były posiedzenia grupy roboczej ds. zdrowia publicznego w Brukseli.

Od samego początku prezydencji, oryginalny temat „Wyrównywania szans dzieci z zaburzeniami komunikacyjnymi w Europie" był bardzo życzliwie przyjmowany, a działania w tym zakresie już w pierwszych dniach zyskały poparcie ministrów zdrowia Państw Członkowskich oraz przedstawicieli instytucji unijnych.

W okresie tym przyjęte zostały także ważne międzynarodowe dokumenty:

• „Europejski Konsensus Naukowy nt. badań przesiewowych słuchu u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym"
• „Europejski Konsensus Naukowy nt. badań przesiewowych słuchu, wzroku i mowy u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym"
• „Konkluzja Rady UE nt. wczesnego wykrywania i leczenia zaburzeń komunikacyjnych u dzieci, z uwzględnieniem zastosowania narzędzie zdrowia i innowacyjnych rozwiązań"

Oba europejskie konsensusy naukowe zostały przygotowane z inicjatywy Prof. H. Skarżyńskiego przez grono krajowych i europejskich ekspertów. Zostały one podpisane w Warszawie, w dniu 22 czerwca, podczas X Kongresu Europejskiej Federacji Towarzystw Audiologicznych.

„Europejski Konsensus Naukowy nt. badań przesiewowych słuchu u dzieci
w wieku przedszkolnym i szkolnym" został podpisany przez przedstawicieli 26 krajów zrzeszonych w Europejskiej Federacji Towarzystw Audiologicznych.
W gronie sygnatariuszy znalazły się następujące kraje: Austria, Belgia, Chorwacja, Cypr, Dania, Finlandia, Francja, Niemcy, Węgry, Irlandia, Izrael, Włochy, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Rosja, Słowacja, Słowenia, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Ukraina, Wielka Brytania.
W następstwie ustaleń dotyczących słuchu, z udziałem pani Minister Zdrowia, dr Ewy Kopacz, został przyjęty i podpisany.

„Europejski Konsensus Naukowy nt. badań przesiewowych słuchu, wzroku i mowy u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym". W gronie sygnatariuszy znaleźli się: prezydent Europejskiej Federacji Towarzystw Audiologicznych - prof. Linda Luxon, prezydent Unii Europejskich Foniatrów - prof. Antoinette Zehnhoff-Dinnesen, wiceprezydent Komitetu Terapeutów Mowy/Logopedów w Unii Europejskiej – pani Michèle Kaufmann-Meyer, Konsultant Krajowy w dziedzinie okulistyki, reprezentujący środowisko europejskich okulistów - prof. Jerzy Szaflik oraz prof. Henryk Skarżyński - inicjator zjednoczenia międzynarodowego środowiska naukowego kilku specjalności medycznych.

„Europejski Konsensus Naukowy nt. badań przesiewowych słuchu, wzroku i mowy u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym", który wyraża stanowisko europejskiego środowiska audiologów i foniatrów, terapeutów mowy oraz okulistów na temat problemu zaburzeń komunikacyjnych u dzieci rozpoczynających edukację szkolną, negatywnego wpływu zaburzeń słuchu, wzroku i mowy na prawidłowy rozwój intelektualny i emocjonalny dziecka, stał się jednym z najważniejszych narzędzi wzmacniających realizację priorytetu prezydencji, a także wyrazem uznania dla dokonań, przedsiębiorczości i skuteczności polskich działań w tym obszarze. Był to też niezwykle ważny gest europejskich środowisk naukowych wobec powierzenia polskiej prezydencji w Radzie UE reprezentowania tych problemów.

Przygotowanie projektu „Konkluzji Rady UE nt. wczesnego wykrywania i leczenia zaburzeń komunikacyjnych u dzieci, z uwzględnieniem zastosowania narzędzi e-zdrowia i innowacyjnych rozwiązań" było jednym z głównych celów prac podzespołu ds. priorytetu prezydencji w obszarze zdrowia publicznego, kierowanego przez prof. Henryka Skarżyńskiego. Dyskusja nad treścią konkluzji miała miejsce podczas posiedzeń grupy roboczej ds. zdrowia publicznego w Brukseli, w których uczestniczyli attache ds. zdrowia 27 Państw Członkowskich, przedstawiciele Rady oraz Komisji Europejskiej, a przewodził nim reprezentant polskiej prezydencji, wspierany przez przedstawicieli Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu. Po szczegółowym omówieniu i uzgodnieniu tekstu projektu konkluzji dokument otrzymał akceptację wszystkich attache ds. zdrowia i zgodnie z procedurą, został skierowany do formalnego przyjęcia.

W dniu 2 grudnia, w Brukseli, odbyło się posiedzenie Rady UE ds. Zatrudnienia, Polityki Społecznej, Zdrowia i Spraw Konsumenckich (EPSCO). Uczestnikami spotkania byli ministrowie zdrowia Państw Członkowskich oraz wysocy przedstawiciele krajów UE. Podczas posiedzenia formalnie przyjęto „Konkluzję Rady UE w sprawie wczesnego wykrywania i leczenia zaburzeń komunikacyjnych u dzieci, z uwzględnieniem zastosowania narzędzi e-zdrowia i innowacyjnych rozwiązań".
(Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej z dn. 10.12.2011)

Konkluzja zwraca uwagę społeczną na problem zaburzeń komunikacyjnych oraz ich konsekwencji dla prawidłowego rozwoju intelektualnego i emocjonalnego dzieci, co w konsekwencji ma również wpływ na ich sytuację społeczną i ekonomiczną w życiu dorosłym.
Dokument ten ma zachęcić przedstawicieli rządów krajów członkowskich oraz odpowiednie instytucje do podjęcia działań na rzecz wykrywania i leczenia zaburzeń słuchu, wzroku i mowy u dzieci, m.in. poprzez skuteczne i ekonomicznie uzasadnione programy badań przesiewowych oraz wykorzystanie możliwości, jakie dają nowoczesne technologie i narzędzia e-zdrowia.
Nieodłącznym elementem aktywności na rzecz zdrowia dzieci jest prewencja, monitorowanie, a także aktywne zaangażowanie rodziców, opiekunów i nauczycieli. Konkluzja zachęca do wzmocnienia współpracy międzynarodowej w obszarze zaburzeń komunikacyjnych, poprzez tworzenie Europejskich Sieci Referencyjnych umożliwiających wymianę wiedzy i dobrych praktyk, prowadzenie statystyk i gromadzenie danych epidemiologicznych w obszarze wykrywania i leczenia zaburzeń komunikacyjnych.

Włączenie tematu wyrównywania szans dzieci z zaburzeniami komunikacyjnymi, potrzeby wczesnej diagnostyki i leczenia, do priorytetu polskiej prezydencji, sprzyjało wzrostowi zaangażowania się również polskich instytucji publicznych, samorządowych, organizacji pozarządowych, a nawet polityków w promocję badań przesiewowych oraz uświadamiania problemu zaburzeń słuchu, wzroku i mowy u dzieci.

12 września 2011 r., w Warszawie, odbyła się konferencja prasowa Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, w której oprócz przedstawicieli Instytutu uczestniczyli dr n. med. Beata Małecka-Libera - poseł na Sejm RP, pan Jakub Gołąb - rzecznik polskiej prezydencji w Unii Europejskiej, prof. Adam Jelonek - prezes Fundacji Ronalda McDonalda, pani Magda Jethon - dyrektor Programu III Polskiego Radia, pani Maria Lewandowska - dyrektor Biura Komunikacji Społecznej KRUS, pan Paweł Chęciński - z-ca dyrektora Biura Polityki Zdrowotnej m.st. Warszawy, pani Olga Pilarska - naczelnik Wydziału Polityki i Promocji Zdrowia m.st. Warszawy, pani Ewa Bell - prezes Rotary Club Sopot oraz dr n. med. Claudius Becker.
Podczas konferencji, ogłoszone zostały kolejne edycje programów badań przesiewowych: realizowany wspólnie z KRUS "Program badań przesiewowych słuchu u dzieci z terenów wiejskich", a także warszawski program badań słuchu u dzieci z klas szóstych - od 2011 roku również z klas pierwszych – finansowany przez Urząd m.st. Warszawy.
Ponadto, zapowiedziano nowy program realizowany z Fundacją Ronalda McDonalda, podczas którego na ulice kilku polskich miast wyjechał specjalny autobus, w którym można było poddać się specjalistycznym badaniom słuchu. Podczas konferencji podsumowana została również wakacyjnych kampania społeczna pt. "Nie trać słuchu" prowadzona przez Program III Polskiego Radia oraz tygodnik Newsweek, pod honorowym patronatem prof. H. Skarżyńskiego. Akcja miała na celu uświadomienie społeczeństwu, że pogarszanie się i utrata słuchu to choroba cywilizacyjna, której można zapobiegać.

Podsumowując, należy uznać, że te intensywne działania, podejmowane w okresie 6 miesięcy polskiej prezydencji, od 1 lipca 2011 r. do 31 grudnia 2011 r., zarówno w kraju, jak i na forum europejskim, przyczynią się do zwiększenia świadomości społecznej na temat potrzeby wczesnego wykrywania i leczenia zaburzeń komunikacyjnych u dzieci oraz zapoczątkują szereg następnych przedsięwzięć w tym obszarze, które będą realizowane w całej Unii Europejskiej. A wszystko to w trosce o zdrowie oraz komfort życia i komunikowania się młodego pokolenia Europy.