Instytucja PAN

Nagroda Naukowa im. Jana Steffena za najlepszą pracę doktorską w dziedzinie onkologii nadana przez Wydział Nauk Medycznych PAN w dniu 9 kwietnia 2015 r.
Sponsorem Nagrody jest firma New Technologies Enterprise Sp. z o. o., której Prezesem jest Pan Mariusz B. Patey.
Laureatką nagrody została dr inż. Magdalena Milczarek z Laboratorium Doświadczalnej Terapii Przeciwnowotworowej, Zakład Onkologii Doświadczalnej, Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu.
Tytuł rozprawy: „Analogi witaminy D wzmacniają aktywność przeciwnowotworową 5-fluorouracylu w modelu raka okrężnicy”.

Promotor: Dr hab. Joanna Wietrzyk, prof. PAN (Wrocław).

Rozprawa doktorska reprezentuje oryginalne obserwacje dotyczące wpływu analogów witaminy D3: PRI-2191 (takalcitol) i PRI-2205 (5,6-trans izomer kalcypotriolu) na aktywność przeciwnowotworową leków stosowanych w terapii osób chorych na raka jelita grubego, takich jak: 5-fluorouracyl (5-FU), kapecytabina (prolek uwalniający w komórce 5-FU), irynotekan i oksaliplatyna. Najkorzystniejszy efekt zaobserwowano przy skojarzeniu analogów witaminy D3 z 5-FU. Otrzymane wyniki badań wykazują, że zarówno PRI-2191, jak i PRI-2205 synergistycznie oddziałują z 5-FU, co prowadzi do wzmocnienia jego przeciwnowotworowego działania w modelu mysiego MC38 i ludzkiego HT-29 raka okrężnicy. Wzmocnienie aktywności 5-FU obserwowano na poziomie spowolnienia wzrostu guzów wszczepionych podskórnie lub ortotopowo, przedłużenia czasu życia myszy oraz (w przypadku PRI-2191) istotnego zmniejszenia liczby przerzutów do pachowych i pachwinowych węzłów chłonnych. Wykazano również, że PRI-2191 skuteczniej wzmacnia przeciwnowotworową aktywność 5-FU niż PRI-2205. Jest to prawdopodobnie związane ze zróżnicowanym mechanizmem działania obu analogów stosowanych łącznie z 5-FU. Analizując różne parametry śmierci komórek, a także zmiany w ekspresji białek związanych z przebiegiem cyklu komórkowego oraz adhezją komórek dowiedziono, że PRI-2191 charakteryzuje się podobnym mechanizmem działania jak związek macierzysty (kalcytriol). W połączeniu z 5-FU indukuje on różnicowanie komórek ludzkiego raka okrężnicy HT-29. Natomiast, PRI-2205 w łącznym zastosowaniu z 5-FU wykazuje tendencję do potęgowania śmierci komórek wywołanej działaniem leku.
Przedstawione wyniki przyczyniły się do lepszego poznania mechanizmów działania badanych analogów witaminy D3 i ich interakcji z wybranymi cytostatykami w modelu raka okrężnicy. W konsekwencji stanowią one dobre podstawy eksperymentalne dla ustalenia skutecznych strategii terapii przeciwnowotworowych.

Stopień doktora nauk biologicznych w dyscyplinie biologia, specjalność onkologia doświadczalna, nadała z wyróżnieniem Rada Naukowa Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN we Wrocławiu.
Wyniki przedstawione w niniejszej rozprawie zostały opublikowane w trzech pracach: Milczarek M i in.: Oncology Reports 2014, 32(2):491-504, Milczarek M i in.: BMC Cancer 2013, 13:294 oraz Milczarek M i in.: Anticancer Research 2013, 33(2): 433-44. Ponadto, stały się one przedmiotem dwóch zgłoszeń patentowych, z których jedno jest obecnie objęte patentem międzynarodowym.

Dr inż. Magdalena Milczarek – laureatka nagrody

Dr hab. Joanna Wietrzyk, prof. PAN - promotor
(Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej im. Ludwika Hirszfelda
Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu)