Instytucja PAN

           Dr n. med. Łukasz Szafron uzyskał stopień naukowy doktora nauk medycznych w dziedzinie biologii medycznej w czerwcu 2013 roku, na podstawie uchwały Rady Naukowej Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. Promotorem rozprawy pt. „A Search For New Molecular Prognostic Markers In Ovarian Cancer Patients” była Prof. Jolanta Kupryjańczyk (Centrum Onkologii-Instytut), a recenzentami Prof. Włodzimierz Baranowski (Klinika Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej, Wojskowy Instytut Medyczny w Warszawie) oraz Prof. Włodzimierz Krzyżosiak (Zakład Biomedycyny Molekularnej, Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu). Badania opisane w rozprawie doktorskiej zostały dofinansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach grantu promotorskiego nr N N407 0272 38.

            W swej rozprawie doktorskiej dr Szafron poszukiwał nowych markerów prognostycznych u pacjentek z rakiem jajnika. Rak ten jest najczęstszą przyczyną zgonów z powodu nowotworów żeńskich narządów płciowych. Statystyki światowe mówią o ponad 200 tys. nowych zachorowań i 125 tys. zgonów rocznie. Co gorsza, dane epidemiologiczne sugerują dalszy wzrost liczby zachorowań w kolejnych latach. Wysoka śmiertelność z powodu raka jajnika wynika z faktu, iż zwykle jest on wykrywany w późnych, nieoperacyjnych stadiach. Poszukiwanie metod wczesnej diagnostyki tej choroby ma, zatem kluczowe znaczenie dla poprawy skuteczności leczenia.

            Dr Szafron skupił się w swej pracy na weryfikacji dwóch celów badawczych. Pierwszy obejmował ocenę wartości prognostycznej zmian w poziomie mRNA pięciu genów, potencjalnych markerów molekularnych raka jajnika. Drugim celem była weryfikacja atrakcyjnej hipotezy, że jeden z owych 5 genów może kodować nieznany nauce peptyd oraz wstępna próba oszacowania jego funkcji biologicznej.

            Realizując pierwszy cel, dr Szafron dowiódł, że 3 z pięciu wytypowanych genów, tj. CRNDE, VAV2 oraz CEBPA, faktycznie mogą stanowić potencjalne markery prognostyczne w raku jajnika. Wykazał też, że podwyższony poziom ekspresji każdego z nich wpływa negatywnie na rokowanie, istotnie zwiększając ryzyko wznowy lub śmierci.

            W trakcie badań nad genem CRNDE, dr Szafron zidentyfikował dwa nieznane wcześniej transkrypty, których sekwencje opublikował w bazie GenBank w 2008 roku. Wzrost ekspresji obu transkryptów, zaobserwowany przez dr. Szafrona w raku jajnika, został potwierdzony przez inne zespoły w wielu nowotworach. Badania nad transkryptami genu CRNDE zaowocowały odkryciem peptydu kodowanego przez jeden nich. Jako pierwszy na świecie dr Szafron zidentyfikował omawiany peptyd, nadając mu nazwę CRNDEP. Ustalił też, że jego nadekspresja w linii komórkowej HeLa prowadzi do formowania granul stresu, a sam peptyd wchodzi w ich skład. Dodatkowo w badaniach immunohistochemicznych na materiale od pacjentów Centrum Onkologii-Instytutu udało się zaobserwować, że endogenny peptyd CRNDEP charakteryzuje się przeważnie jądrową lokalizacją zarówno w nowotworach jak i w tkankach prawidłowych o wysokim potencjale mitotycznym.

            Odkrycia opisane w dysertacji dr. Szafrona, dotyczące nowych markerów prognostycznych, mają potencjalnie duże znaczenie kliniczne. Ciekawa jest zwłaszcza zależność nadekspresji genu CRNDE od powszechnie znanego statusu białka TP53. Identyfikacja peptydu CRNDEP, na chwilę obecną, ma wartość jedynie naukową. Jednak intensywne prace zespołu prof. Kupryjańczyk nad tym zagadnieniem, mogą w przyszłości zaowocować nowymi, interesującymi odkryciami o dużym znaczeniu dla rozwoju medycyny.

            Wyniki badań, zawarte w rozprawie doktorskiej dr. Szafrona, zostały przedstawione w dwóch publikacjach, w czasopismach PLOS One [1] i Oncotarget [2]. Aktualnie opracowywany jest trzeci manuskrypt na temat klinicznego znaczenia ekspresji i polimorfizmów genu CEBPA w rakach jajnika. Łączny dorobek dr. Szafrona obejmuje 13 publikacji (w czterech jest on pierwszym autorem) o łącznym Impact Factor równym 60.2. Wskaźnik Hirscha wynosi 4.