Instytucja PAN

Nagroda Naukowa im. Jana Steffena za wybitną rozprawę doktorską z dziedziny onkologii doświadczalnej i/lub klinicznej została nadana przez Wydział Nauk Medycznych PAN w dniu 27 kwietnia 2017 r.

Laureatem Nagrody został dr n. med. Kamil Bojarczuk z Zakładu Hematologii Eksperymentalnej Instytutu Hematologii i Transfuzjologii w Warszawie.

Tytuł rozprawy doktorskiej: Wpływ inhibitorów receptora limfocytów B na regulację CD20 w komórkach nowotworowych.

Promotor: dr hab. Dominika Nowis (Zakład Medycyny Genomowej WUM oraz Laboratorium Medycyny Doświadczalnej CENT UW).

Promotor pomocniczy: dr Magdalena Winiarska (Zakład Immunologii WUM).

Fundatorem Nagrody jest firma New Technologies Enterprise Sp. z o.o., której Prezesem jest Pan Mariusz Bernard Patey.

W 2011 roku Kamil Bojarczuk rozpoczął studia doktoranckie w ramach Studium Medycyny Molekularnej. Stopień doktora nauk medycznych Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego Kamil Bojarczuk uzyskał z wyróżnieniem w czerwcu 2015 roku. Promotorem jego pracy doktorskiej pt. „Wpływ inhibitorów receptora limfocytów B na regulację CD20 w komórkach nowotworowych”  była dr hab. Dominika Nowis, a promotorem pomocniczym dr Magdalena Winiarska. Badania opisane w rozprawie doktorskiej zostały dofinansowane przez Narodowe Centrum Nauki w ramach grantu OPUS pt. „Badanie wpływu zahamowania szlaków związanych z aktywacją receptora limfocytów B (BCR) na ilość CD20 w komórkach nowotworowych i działanie przeciwciał monoklonalnych anty-CD20” nr 2012/07/B/NZ6/03498 przyznanego dr Magdalenie Winiarskiej.

Za największe osiągnięcie swojej pracy doktorskiej uważa on opisanie nieznanego do tej pory mechanizmu regulacji ilości antygenu CD20 przez białka zaangażowane w szlak przekazywania sygnału z BCR.

Według wstępnych obserwacji wszystkie badane inhibitory BCR prowadziły do istotnych spadków ilości CD20 na powierzchni komórek nowotworowych. Próba wyjaśnienia molekularnego podłoża zaobserwowanych interakcji stała się głównym tematem pracy jego pracy doktorskiej. Wyniki otrzymane w trakcie jej realizacji stały się tematem dwóch publikacji.

Pierwsza zatytułowana „B-cell receptor pathway inhibitors affect CD20 levels and impair antitumor activity of anti-CD20 monoclonal antibodies” została opublikowana w prestiżowym czasopiśmie Leukemia (IF = 11.7) i opisuje nieznany dotąd mechanizm regulacji ilości antygenu CD20 przez inhibitory kinaz SYK, BTK oraz PI3K (Bojarczuk et al, 2014). Zahamowaniu aktywności kinaz SYK, BTK oraz PI3K towarzyszyło niemal kompletne upośledzenie cytotoksycznej aktywności rytuksymabu i ofatumumabu (przeciwciała anty-CD20 stosowane w klinice) w mechanizmach CDC (cytotoksyczność zależna od układu dopełniacza) oraz ADCC (cytotoksyczność komórkowa zależna od przeciwciał). Badania na poziomie molekularnym obejmowały m.in. western blotting, RT-PCR, wyciszenie ekspresji kinaz SYK i BTK metodą transdukcji lentiwirusowej komórek konstruktami kodującymi shRNA. Zbadano także aktywność promotora CD20 przy użyciu konstruktów reporterowych. Uzyskane wyniki wskazują, że kinazy związane z BCR są istotnymi elementami regulacji ekspresji genu CD20. (Bojarczuk et al, 2014).        

Druga publikacja, której jest równorzędnym pierwszym autorem pt. „Inhibitors of SRC kinases impair antitumor activity of anti-CD20 monoclonal antibodies” została opublikowana w piśmie mAbs journal (IF = 4,9) i dotyczy podobnych zagadnień jak w poprzednio opisywanej pracy z naciskiem na inhibitory kinaz z rodziny SRC (Winiarska et al, 2014). Zaobserwowano identyczny mechanizm regulacji jak w przypadku inhibitorów kinaz SYK, BTK oraz PI3K. Pracę wzbogacono także o wynik eksperymentu mikromacierzowego, pokazującego poziom ekspresji kilkudziesięciu tysięcy genów pod wpływem inhibitorów kinaz SRC, co ważne, wśród genów o najbardziej obniżonej ekspresji znalazł się MS4A1 kodujący antygen CD20. W toku tej pracy wykonano po raz pierwszy doświadczenie in vivo w modelu mysim aby potwierdzić wpływ inhibitora kinaz SRC i BTK (dasatynibu) na przeciwnowotworowe działanie przeciwciała anty-CD20 (rytuksymabu). Zaobserwowano, że dasatynib osłabia działanie przeciwnowotworowe rytuksymabu w porównaniu do grupy zwierząt leczonej samym rytuksymabem (Winiarska et al, 2014).

Ze względu na negatywny wpływ inhibitorów BCR na ilość CD20 w komórkach nowotworowych wydaje się, że dla osiągnięcia najlepszych efektów korzystne byłoby uwzględnienie w schemacie terapeutycznym odpowiedniej sekwencji podawania tych leków. Poszerzenie obecnego stanu wiedzy na temat mechanizmów regulacji ekspresji CD20 może przyczynić się w przyszłości do opracowania nowych kombinacji leków o zwiększonej skuteczności przeciwnowotworowej – wymaga to jednak pogłębionych badań klinicznych.

W 2013 roku otrzymał stypendium FEBS short-term fellowship, który umożliwił mu wyjazd do Włoch na dwumiesięczny staż w zespole prof. Dimitara Efremova w International Centre for Genetic Engineering and Biotechnology, gdzie nauczył się metod badania szlaków sygnałowych z receptora limfocytów B w modelu przewlekłej białaczki limfocytowej (PBL). W 2015 roku wyjechał do tego samego zespołu na pięciomiesięczny staż w ramach stypendium ETIUDA z NCN, gdzie realizował projekt dotyczący mechanizmów oporności komórek PBL na inhibitor białka antyapototycznego Bcl-2 - Venetoclax. Owocem tego projektu była prezentacja ustna na 57 konferencji Amerykańskiego Towarzystwa Hematologicznego (ASH) oraz główne autorstwo publikacji pt. „SYK inhibitors overcome MCL-1-mediated protection from ABT-199 more effectively than other BCR signaling inhibitors” opublikowanej w prestiżowym czasopiśmie Blood (IF = 13.2). Pod koniec 2015 roku wyjechał na staż podoktorski w ramach stypendium Mobilność Plus do Dana-Farber Cancer Institute, gdzie w zespole prof. Margaret Shipp realizuje projekt zatytułowany „Identyfikacja i stratyfikacja chłoniaków z dużych rozlanych komórek B zależnych od sygnału z receptora limfocytów B. Od narzędzi wielkoskalowej analizy danych do opracowania racjonalnych terapii przeciwnowotworowych.”

Od 2016 roku zatrudniony w Zakładzie Hematologii Eksperymentalnej Instytutu Hematologii i Transfuzjologii na stanowisku młodszego asystenta, bierze czynny udział w realizacji projektu we współpracy IHIT oraz DFCI dotyczącego przeciwnowotworowej aktywności inhibitorów kinaz PIM w chłoniaku z dużych rozlanych komórek B.

Za wybitne osiągnięcia naukowe dr Kamil Bojarczuk został uhonorowany wieloma nagrodami m.in.: Laur Medyczny im. Dr Wacława Mayzla PAN, stypendium Naukowej Fundacji Polpharmy, stypendium START z FNP, nagroda im. prof. prof. Izabeli i Włodzimierza Ławkowiczów PTHIT. Dodatkowo Kamil Bojarczuk był zaangażowany w pracę dydaktyczną, prowadząc zajęcia z immunologii dla studentów Wydziału Farmacji na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym.

Dr Kamil Bojarczuk jest głównym autorem 5 i współautorem 8 publikacji o łącznym współczynniku IF ~80 opublikowanych w renomowanych zagranicznych czasopismach m.in.: Blood (3), Leukemia, mAbs, Journal of Biological Chemistry. Blood Cancer Journal.