Szczepienie dzieci przeciwko odrze jest konieczne (!)
Poniżej zamieszczamy wypowiedź Profesora dr hab. med. Jerzego Kulczyckiego, wybitnego neurologa i neuropatologa, wieloletniego kierownika I Klinki Neurologicznej Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie. Pod kierownictwem Prof. J. Kulczyckiego przed kilkunastu laty prowadzone były intensywne badania nad podostrym stwardniającym zapaleniem mózgu (SSPE), ciężką, nieuleczalną i śmiertelną (choć na szczęście rzadką) postacią zakażenia wirusem odry, która występuje po długim, kilku- bądź kilkunastoletnim bezobjawowym okresie utajenia.
Materiał na temat SSPE zgromadzony przez prof. J. Kulczyckiego należy do największych na świecie.
Lekarze neurolodzy, którzy mieli sposobność badać i podejmować próby leczenia w SSPE, a także rodziny osób chorych, wiedzą jak dramatyczne i tragiczne były to przypadki.
Prof. dr hab. Jacek Zaremba
p.o. Dziekana
Wydziału Nauk Medycznych PAN
Prof. Jerzy Kulczycki był wieloletnim członkiem Komitetu Nauk Neurologicznych PAN, został m.in. odznaczony medalem Jędrzeja Śniadeckiego – najbardziej prestiżowym wyróżnieniem nadawanym przez Wydział Nauk Medycznych PAN.
Podostre stwardniające zapalenie mózgu
Subacute sclerosing panencephalitis – SSPE
Choroba ta znana jest od lat sześćdziesiątych dwudziestego wieku. Wówczas ustalono, że w jej etiologii najczęstszą i istotną rolę odgrywa infekcja wirusem odry. Znacznie rzadziej może mieć tu znaczenie zakażenie wirusem różyczki. Podostre zapalenie mózgu rozwija się w rzadkich przypadkach infekcji odrowej, zwykle po dłuższym, bezobjawowym przebiegu (kilka do kilkunastu lat). To późne powikłanie odry ma zwykle charakterystyczny, bardzo ciężki i z reguły śmiertelny przebieg. Pierwszymi objawami są najczęściej zaburzenia otępienne i/lub wzrokowe. W następnej fazie rozwijają się ruchy mimowolne, a w końcu ciężkie niedowłady kończyn. Wiadomo jest, że pojawienie się tej formy zapalenia mózgu jest wynikiem zajęcia układu nerwowego i odpornościowego przez szczególnie niebezpieczne mutanty wirusa odry.
Badania epidemiologiczne wykazały, że podostre stwardniające zapalenie mózgu rozwijało się w wielu krajach Europy, Azji i Ameryki. Leczenie pacjentów z tą chorobą było przez szereg lat bezskuteczne. Lepsze wyniki osiągano w diagnostyce chorych na SSPE. Poza typową symptomatologią kliniczną ustalono, że pacjenci mają bardzo typowy zapis EEG, a poza tym wykazują znacznie podwyższony poziom przeciwciał odrowych w surowicy krwi i, szczególnie, w płynie mózgowo-rdzeniowym. Dokładnych wyników badań dostarczyła również neuropatologia.
W wielu krajach zorganizowano szczepienia dzieci przeciwko odrze. Dokładna analiza tej akcji profilaktycznej prowadzonej w tych krajach, a również w Polsce od roku 1975 wykazała w licznych ośrodkach znaczne zmniejszenie zapadalności na odrę, a co za tym idzie, wyraźne obniżenie się liczby przypadków SSPE. Dalszą znaczną poprawę sytuacji epidemiologicznej przyniosło wprowadzenie drugich szczepień przeciwodrowych. Pierwsze szczepienie obowiązkowe przechodzą dzieci w wieku 12-13 m-cy, a drugie wprowadziliśmy w wieku 6 lat, przed rozpoczęciem nauki w szkole. Podobnie zorganizowano szczepienia przeciwodrowe w krajach skandynawskich. W ciągu kilku lat sytuacja epidemiologiczna w Polsce bardzo się poprawiła. Dowody tej poprawy przedstawiliśmy w naszych publikacjach. Niestety, poza licznymi dowodami uznania spotkaliśmy się również z krytyką ze strony niektórych rodziców obawiających się, rzekomo negatywnych, skutków szczepień. Co gorsza, wtórowali im również pewni pediatrzy.
Inny problem stanowiły nasze usiłowania leczenia dzieci już chorujących na SSPE. Okazało się, że pomaga im podawanie do układu nerwowego ośrodkowego odpowiednio przygotowanych preparatów interferonu alfa. Do dziś udało nam się uratować kilkoro chorych tymi preparatami sprowadzonymi dla nas z zagranicy.
Warszawa, 13.III.2015 Jerzy Kulczycki
Patrz także: Kulczycki J.: Podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE) – przeszłość i perspektywy. Neurologia Dziecięca, 2002, vol. 11. Nr 21, 9-17.