Nasze zdrowie – nasza przyszłość w naszych rękach poprzez regularne szczepienia przeciwko grypie
Profilaktyka jest lepsza niż leczenie, dlatego że oszczędza mozolną pracę bycia chorym,
dr Thomas Adams, 1969
Grypa, choroba zakaźna znana od zarania dziejów, co roku powoduje zachorowania, powikłania oraz zgony w świecie, w każdej grupie wieku, od pół mln do 1 mln. Ze względu na bardzo duży ruch turystyczny przypadki potwierdzeń laboratoryjnych infekcji grypowej rejestruje się w Polsce w ciągu całego roku. Natomiast szczyt zachorowań na grypę i wirusy grypopodobne przypada na pierwszy kwartał roku z różnym nasileniem w zależności od raportów przekazywanych przez lekarzy pierwszego kontaktu. Z przykrością należy stwierdzić, że w Polsce brak jest informacji dotyczących liczby powikłań pogrypowych, niejednokrotnie wielonarządowych, a dane na temat liczby zgonów, są zdecydowanie bardzo zaniżone.
Od wielu lat Światowa Organizacja Zdrowia apeluje, aby zwiększyć procent zaszczepionej populacji w świecie. Apeluje o to również 14 naukowych towarzystw międzynarodowych.
Szczepienia przeciwko grypie powinny być wykonywane ze względu na wskazania kliniczne, nie tylko u osób z grupy podwyższonego ryzyka narażonych na wystąpienie wielonarządowych powikłań pogrypowych, ale również u osób zdrowych – ze względu na wskazania epidemiologiczne, ponieważ mogą one przenosić grypę na osoby z grup wysokiego ryzyka oraz na inne osoby zdrowe mogące stanowić źródło zakażenia. Zaleca się, aby szczepieniom poddawane były również zdrowe dzieci od 6 m.ż. do 18 r.ż., wszyscy pracownicy ochrony zdrowia, członkowie rodzin opiekujących się osobami z grup podwyższonego ryzyka i dziećmi poniżej 6 m.ż.; pracownicy domów opieki medycznej, pracownicy służb publicznych itp. Należy pamiętać, że o każdym szczepieniu decyduje lekarz.
W Polsce w ostatnich sezonach epidemicznych były dostępne jedynie inaktywowane szczepionki przeciwko grypie: typu split, czyli z rozszczepionym wirionem i podjednostkowe typu subunit tj. zawierające tyko glikoproteiny wirusa grypy: hemaglutyninę i neuraminidazę. Tego typu szczepionki nie są zdolne do namnażania się w organizmie i wywołania choroby, ale wytwarzają odporność skierowaną przeciwko wirusowi grypy.
Zwłaszcza w państwach zachodnich problem infekcji grypowej rozpatrywany jest nie tylko w aspektach zdrowotnych, ale również ekonomicznych, uwzględniając koszty bezpośrednie leczenia grypy i koszty pośrednie. Zgodnie z obliczeniami przeprowadzonymi w Polsce przez firmę Ernst &Young w 2013 r., przeciętny koszt pośredni związany z zachorowaniami na grypę rocznie wynosi około 1,5 mld PLN.
W związku z licznymi cosezonowymi zapytaniami pracowników ochrony zdrowia przedstawienie konkretnych przykładów badań jakie były przeprowadzone w Kraju będzie pomocne w krzewieniu profilaktyki i zachęci pracowników służby zdrowia do ochrony nie tylko pacjentów, ale również ich bliskich.
W Polsce w ostatnich dwóch kolejnych sezonach epidemicznych (2012/2013, 2013/2014) procent zaszczepionej populacji był bardzo niski - 3.75% - plasując Nasz Kraj na przedostatnim miejscu w Europie. W aktualnym sezonie 2014/2015 zarejestrowano niewielki spadek zaszczepionej populacji - do 3.57%. Należy także mieć świadomość, że dostępne są leki antygrypowe nowej generacji - inhibitory neuraminidazy, które jednak nie zastępują szczepień przeciwko grypie i powinny być podane po potwierdzeniu infekcji grypowej.
Badania tego typu wykonywane są w Zakładzie Badania Wirusów Grypy, Krajowy Ośrodek ds. Grypy w NIZP-PZH oraz w 16 Wojewódzkich Stacjach Sanitarno- Epidemiologicznych. Na przestrzeni paru sezonów epidemicznych zostały zarejestrowane nowe podtypy wirusa grypy typu A oraz nowe podtypy wirusów A/HPAI/ (wysoce patogennego wirusa ptasiej grypy).
Ostatnia pandemia grypy w świecie, która miała miejsce w 1968-69, spowodowała od 1-4 mln zgonów – w Polsce w tym okresie zmarło 5 940 osób.
Kiedy wybuchnie nowa, spełniająca wszystkie kryteria pandemia? Na to pytanie nikt rozsądny nie jest w stanie odpowiedzieć.
Nasze zdrowie – nasza przyszłość w naszych rękach poprzez regularne szczepienia przeciwko grypie
Prof. dr hab. Lidia B. Brydak
Kierownik Krajowego Ośrodka ds. Grypy
Kierownik Zakładu Badania Wirusów Grypy
Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, 00-791 Warszawa,
ul. Chocimska 24, tel./fax.22-54-21-313, lbrydak@pzh.gov.pl
Patrz także:
Zamieszczone poprzednio na tej stronie internetowej szersze opracowanie dotyczące szczepień przeciwko grypie autorstwa Prof. Lidii Brydak.